Κυπριακό: «Συναισθηματισμός»-ορθολογισμός. Μήπως είναι λάθος αίτημα η Ελευθερία;
Παναγιώτης Ήφαιστος
Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών, www.ifestos.edu.gr
Οι συζητήσεις των τελευταίων εβδομάδων περί το κυπριακό μετέτρεψαν τον δημόσιο διάλογο σε αρένα ιδεολογικών αντιπαραθέσεων όπου κυριαρχούν κραυγές, βρυχηθμοί και κανιβαλικές διαθέσεις. Το διάγγελμα του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου αποτελεί κάλεσμα υπέρ της ελευθερίας και αποδεικνύει ότι ο ορθολογισμός και το εθνικό αίσθημα είναι έννοιες απόλυτα συμβατές. Αυτό το ιστορικό διάγγελμα αποκάλυψε το έλλειμμα ορθολογισμού και την προκατάληψη που κυριάρχησε στον ελληνικό δημόσιο διάλογο τις τελευταίες μέρες.
Κάποιοι υστερικά σαλπίζουν γενική υποχώρηση που ικανοποιεί ψυχισμό και σύνδρομα κατευναστικά αιώνων και κάποιοι άλλοι απρόσεκτοι αποκαλύφθηκαν επειδή δηλώνουν απερίφραστα ότι η υποθήκευση της ελευθερίας εκατοντάδων χιλιάδων ελλήνων και η εγκατάλειψη ζωτικών εθνικών συμφερόντων είναι, δήθεν, περίπου αναπόφευκτη και ίσως αναγκαία. Ο νέος πατριωτικός στόχος, δηλώνουν οι αφιλότιμοι, είναι η «Κυπριακή Συνομοσπονδία».
Κάποιοι άλλοι, όμως, με ψυχραιμία και ορθολογισμό ενισχυμένο από φιλοπατρία και εθνικό αίσθημα χωρίς δεύτερη σκέψη στηρίζουν την ανθρώπινη ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις αρχές του διεθνούς δικαίου, προασπίζουν τα θεμιτά εθνικά συμφέροντα και συντάσσονται με τον κυπριακό λαό, του οποίου η συλλογική ελευθερία διέρχεται θανάσιμο κίνδυνο. Απρεπείς χαρακτηρισμοί, εξάλλου, δεν λείπουν. Μεταξύ άλλων ακούονται τα εξής: «Είναι συναισθηματισμός η αξίωση συλλογικής ελευθερίας-κυριαρχίας των κυπρίων», «είναι συναισθηματισμός η άρνησή τους να εγκλωβιστούν οι κύπριοι σ’ ένα μη λειτουργικό κρατίδιο», «είναι σύνεση και σωφροσύνη να υποχωρείς λόγω δυσμενών διεθνών συσχετισμών» και «είναι ακραίοι όσοι δεν δέχονται το πολιτειακό μόρφωμα που προτείνεται για την Κύπρο». Αυτές οι ύβρεις κατά της λογικής, βεβαίως, δεν συγκινούν ή πτοούν τον πολιτικοποιημένο ακροατή ή αναγνώστη και τον αναλυτή που εμμένει σε ορθολογικές και βάσιμες θεωρήσεις και εκτιμήσεις.
Τέτοιες στάσεις, εν τούτοις, φανερώνουν την έκταση της ιδεολογικής παρακμής και τους θανάσιμους κινδύνους για την επιβίωση εκατοντάδων χιλιάδων ελλήνων (άμεσα στην Κύπρο και μελλοντικά στον ελλαδικό χώρο). Φορείς θέσεων που εκτιμάται ότι με την στάση τους αυτή εξυπηρετούν ξένα στρατηγικά συμφέροντα, υποστηρίζουν ουσιαστικά, ότι ήταν λάθος αίτημα η αξίωση ελευθερίας των κυπρίων και ότι είναι λάθος αίτημα η αξίωση να διατηρήσουν τον συλλογικό θεσμό ελευθερίας που με κόπο έκτισαν, δηλαδή την Κυπριακή Δημοκρατία. Υποστηρίζουν κατά βάση την «λόγω αναγκαιότητας» παραβίαση του διεθνούς δικαίου, την παντοτινή καταστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την πολιτογράφηση εποίκων, την παντοτινή παρουσία τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων σε ευρωπαϊκό έδαφος και την οπισθοδρόμηση των διεθνών σχέσεων στην αποικιακή εποχή με την καθιέρωση επεμβατικών «δικαιωμάτων».
Σηκώνοντας την σημαία του ενδοτισμού, του κατευνασμού και του διεθνολογικού παραλογισμού, ο πρώην πρωθυπουργός σ’ ένα «ιστορικό» κείμενό του («Ελευθεροτυπία» 7.4.204) υποστήριξε ότι όλα αυτά είναι αναπόφευκτα λόγω αναγκαιότητας. Ίσως για να δικαιολογηθεί γιατί το είχε ονομάσει «ιστορική ευκαιρία» το σχέδιο Αναν, υποστηρίζει τώρα ότι θα χάσουμε αυτή την ευκαιρία επειδή «ο γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας για τις ΗΠΑ και την ΕΕ θα είναι όλο και πιο σημαντικός». Ερωτούμε: Το ίδιο θα πούμε αύριο αν οι κύπριοι χρειάζονται βοήθεια ή αν υπάρξουν αξιώσεις κατά άλλων ζωτικών εθνικών συμφερόντων στο Αιγαίο και στην Θράκη;
Άλλες ανάλογες και αντίστοιχες θέσεις που προσυπογράφονται από διανοούμενους, πολιτικά πρόσωπα και καθηγητές Πανεπιστημίου φανατικά υποστηρίζουν την πάγια φασιστοειδή θέση των τούρκων στρατοκρατών για «Κυπριακή Συνομοσπονδία», την οποία μέχρι πρότινος οι φασιστές της Άγκυρας ούτε στα καλύτερα όνειρά τους δεν πίστευαν ότι θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. «Κυπριακή Συνομοσπονδία» συνοδευόμενη με αποικιακού χαρακτήρα εγγυήσεις και με παντοτινή! παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο, επισημαίνεται, είναι εξ αντικειμένου διχοτόμηση και ταυτόχρονα τουρκική συγκυριαρχία επί ολοκλήρου του νησιού. Μπορεί λοιπόν η παρδαλή μάζα των κραχτών ηγεμονικών αξιώσεων οι οποίες (αξιώσεις) είναι εκ φύσεως διεθνοφασιστικές να στηρίζουν με την στάση τους τον τουρκικό αναθεωρητισμό και να κραυγάζουν χαιρέκακα ενόψει ενδεχομένου διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο καθένας όμως αντιλαμβάνεται ότι η άρνηση στα σχέδια καταστολής της ελευθερίας των κυπρίων είναι αλάνθαστος ορθολογισμός. Είναι ορθολογισμός ο οποίος οριοθετείται από το ελληνικό εθνικό συμφέρον, από τις κατακτήσεις πολιτισμού των διακρατικών σχέσεων όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο και από την κοινοτική έννομη τάξη της οποίας είμαστε πλήρες μέλος. Η διαλεκτική σχέση ορθολογισμού-ανορθολογισμού στην συγκεκριμένη περίπτωση, κατά συνέπεια, τίθεται ως εξής:
Πρώτο, ορθολογιστική ήταν και συνεχίζει να είναι η θέση που πολλοί επί δύο δεκαετίες υποστήριζαν για αποτρεπτική ισχύ και για προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού με κύριο μέσο την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο ότι όσοι με φανατισμό σήμερα υποστηρίζουν την «Κυπριακή Συνομοσπονδία», δηλαδή την διχοτόμηση του νησιού και την τουρκική επικυριαρχία, είναι σχεδόν οι ίδιοι οι οποίοι με ανάλογο ανορθολογικό φανατισμό καταπολέμησαν τις ορθολογικές και βάσιμες στρατηγικές για αποτρεπτική ισχύ και για πλήρη ένταξη στην ΕΕ.
Δεύτερο, ορθολογισμός είναι επίσης η αταλάντευτη προσκόλληση σ’ αυτό που όλοι οι λαοί θεωρούν ως απαραβίαστο-ιερό αγαθό, δηλαδή την εσωτερική-εξωτερική κυριαρχία ως προϋπόθεση συλλογικής ελευθερίας των κυπρίων. Για την διασφάλιση αυτών των αγαθών έπρεπε η ελληνική πλευρά να είχε από καιρό χαράξει κόκκινη γραμμή πέραν της οποίας καμιά υποχώρηση δεν είναι νοητή:
α) Δεν υποχωρούμε όσον αφορά τις κατακτήσεις του διεθνούς δικαίου (μη κατάλυση της κυρίαρχης Κυπριακής Δημοκρατίας, αποχώρηση των εποίκων των οποίων η εγκατάσταση στην Κύπρο αποτελεί έγκλημα πολέμου).
β) Δεν δεχόμαστε καταστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μάλιστα παντοτινή.
γ) Δεν δεχόμαστε εξαιρέσεις από την κοινοτική έννομη τάξη και μάλιστα κεκαλυμμένα παντοτινές.
Τρίτο, ορθολογισμός είναι να αρνηθούμε εγκατάλειψη των πάντων (την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον αφοπλισμό μας, την παρουσία ξένων στρατευμάτων, την συνομολόγηση νέων αποικιακού χαρακτήρα εγγυήσεων, την εγκατάλειψη των εδαφών μας και την δικοινοτική ισοτιμία). Ανορθολογισμός αντίθετα είναι, στο ίδιο πλαίσιο, να πιστέψουμε ότι τα τεράστια ζητήματα ασφαλείας που τίθενται για την Ελλάδα και για την Κύπρο μπορούν να αντιμετωπιστούν με γνώμονα την «καλή θέληση του αντιπάλου».
Τέταρτο, είναι ανορθολογικό να θεωρήσουμε ως επιτυχία την υποσχόμενη σταδιακή εντός τριών επιστροφή μερικών χιλιάδων προσφύγων υπό τουρκική διοίκηση όταν αυτό θα είναι άκρως επισφαλές και υπό την αίρεση επιτυχίας του πρωτόγνωρου πολιτειακού εγχειρήματος. Δηλαδή, όσοι υποστηρίζουν το τερατούργημα του Κόφι Αναν παραβλέπουν ότι καταλύεται η Κυπριακή Δημοκρατία, ότι καθιστούμε την Τουρκία επικυρίαρχο και επιδιαιτητή επί ολοκλήρου της Κύπρου και ότι η επιστροφή μερικών χιλιάδων προσφύγων στις εστίες τους θα εκπληρωθούν μόνο αν επιτύχει το πρωτόγνωρο «μεταεθνικό» κοινωνικοπολιτικό πείραμα.
Πέμπτο, ορθολογικό είναι επίσης μετά το αναμενόμενο ΟΧΙ του κυπριακού λαού να ζητήσουμε από τον ΓΓ του ΟΗΕ να υποβάλει προτάσεις συμβατές όχι με τα κελεύσματα των ηγεμονικών παρασκηνίων αλλά με τον Καταστατικό Χάρτη, το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Έκτο, ορθολογικό είναι να ζητήσουμε από τους υπόλοιπους εταίρους μας στην ΕΕ να σεβαστούν πλήρως την ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας και να εδράσουν τις αποφάσεις τους στο κοινοτικό δικαιακό και νομικό κεκτημένο του πολιτικού και νομικού πολιτισμού της Ευρώπης. Ορθολογισμός είναι στο ίδιο πλαίσιο να εξηγήσουμε στους εταίρους μας ότι αν και επιθυμούμε εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία η θέση μας είναι ότι οι βολικές υπεκφυγές και οι εκβιαστικές εξαιρέσεις που διχοτομούν την Κύπρο και που κατευνάζουν τους στρατοκράτες της Άγκυρας αποτελούν δυναμίτη στα θεμέλια του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Έβδομο, ορθολογικό επιπλέον είναι να μην δεχθούμε την παραμικρή υποχώρηση όσον αφορά δημοκρατικές αρχές και κοινωνικοπολιτικές κατακτήσεις του νεωτερικού δυτικού πολιτισμού οι οποίες ισχύουν σ’ όλα τα αναπτυγμένα δυτικά κράτη. Πιο συγκεκριμένα, η βιωσιμότητα, η λειτουργικότητα και η οικονομική σταθερότητα ενός κράτους δεν μπορεί να στηριχθεί στην ομοφωνία δύο ισότιμων και εθνικά αμιγών κρατιδίων (για την ρατσιστική καθαρότητα «μεριμνά» το ίδιο το σχέδιο Αναν), κάτι το οποίο είναι εξ αντικειμένου εξαιρετικά δύσκολο ή και αδύνατο.
Όγδοο και συναφές, ορθολογισμός είναι επίσης να απορρίπτονται οι ύπουλες και επικίνδυνες εκλογικεύσεις ότι «με καλή θέληση τα προβλήματα θα επιλύονται». Εκτός του ότι θα είναι πρωτοφανές και άκρως επικίνδυνο να στηρίζονται οι διακρατικές ρυθμίσεις «στην καλή θέληση» άλλων κρατών (Τουρκία, Βρετανία, Ελλάδα) και εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων (τουρκοκύπριοι και ελληνοκύπριοι), το προτεινόμενο υβριδικό κυπριακό κρατίδιο θα στερείται παντελώς το αναγκαίου και μη εξαιρετέου πολιτειακού ορθολογισμού με τον οποίο είναι προικισμένα όλα τα σύγχρονα βιώσιμα δυτικά κράτη. Δηλαδή, το κρατίδιο που προτείνεται
1ον) θα στερείται των αναγκαίων κοινωνικοπολιτικών ελέγχων και εξισορροπήσεων υπό καθεστώς δημοκρατίας,
2ον) θα στερείται δικαιακών πολιτειακών ρυθμίσεων σφυρηλατημένων στους κοινούς αγώνες και στις κοινές κοσμοθεωρίες των πολιτών και
3ον) θα είναι υποχρεωμένο να λειτουργεί σε πάρα πολλά ζητήματα αν όχι σε όλα στη βάση δικαστικών αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστηρίου όπου την αποφασιστική ψήφο θα έχουν μη κύπριοι.
Όλες αυτές οι ρυθμίσεις είναι φασιστοειδείς υφής και ανατρέπουν τις δικαιακές και κοινωνικοπολιτικές κατακτήσεις του δυτικού πολιτικού πολιτισμού. Το νέο πολιτειακό τερατούργημα θα είναι κυριολεκτικά κτισμένο πάνω στην άμμο. Απόρριψη αυτών των παραλογισμών δεν είναι συναισθηματισμός αλλά, επαναλαμβάνουμε, αλάνθαστος ορθολογισμός. Τέλος, έστω και αν κάποιος λόγω διαβρωμένης συνείδησης αποδέχεται φιλοσοφικά να εξανεμισθεί ο κυπριακός ελληνισμός, ορθολογισμός σημαίνει να προστατευτούν άμεσα ζωτικά ζητήματα της ασφάλειας του ίδιου του ελλαδικού κράτους. Χωρίς να εισέλθω στην ανάλυση περί ολέθριων συνεπειών όταν αναθεωρητικά και επιθετικά κράτη κατευνάζονται, αναφέρω απλώς ότι κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας σημαίνει πως το ελληνικό κράτος θα είναι πλέον υπεύθυνο για την ασφάλεια εκατοντάδων αφοπλισμένων ελλήνων που θα στερούνται δικού τους κράτους, δικών τους θεσμών και νομικής δυνατότητας προσφυγής στους διεθνείς θεσμούς. Όταν λοιπόν αναμενόμενα θα αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα θα προσέρχονται -ως κοινότητα πλέον- στην Αθήνα αναζητώντας βοήθεια. Εύστοχα και με κάποια δόση απολύτως δικαιολογημένης ειρωνείας ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος δήλωσε ότι δεν θα μετατρέψει το κράτος σε κοινότητα για να αρχίσει στη συνέχεια να αναζητεί κηδεμόνα αυτής της κοινότητας. Ας αφήσουμε λοιπόν τους χαρακτηρισμούς περί συναισθηματισμών να είναι θλιβερό προνόμιο αυτών που τους εκστομίζουν και ας εμμείνουμε στην υπεράσπιση του διακρατικού ορθολογισμού, στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο διεθνές δίκαιο, στις ρυθμίσεις που εξυπηρετούν τα νομιμοποιημένα εθνικά συμφέροντα και στις στρατηγικές εκείνες που δεν θέτουν σε κίνδυνο την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
Αφιέρωμα στο Σχέδιο Ανάν του ηλεκτρονικού περιοδικού Αντίβαρο